Milletvekili Dokunulmazlığı ve Kaldırılması
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret”, “suç işlemeye alenen tahrik”, “kamu görevlilerine görevleri nedeniyle hakaret ve tehdit” iddiasıyla re’sen soruşturma başlattı. Özel’in milletvekilliği dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılamayacağı araştırılıyor. Peki, Milletvekili dokunulmazlığı hangi durumlarda kaldırılır? Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması için kaç oy gerekir?
Milletvekilliği Dokunulmazlığı Hangi Durumlarda Kaldırılır?
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 83. maddesine göre milletvekilleri, görev süreleri boyunca yasama dokunulmazlığına sahiptir. Ancak bu koruma, ağır ceza gerektiren suçüstü hali ya da milletvekili seçilmeden önce başlatılmış bir soruşturma varsa geçerli değildir; bu hallerde Meclis kararı olmadan da yargılama yapılabilir. Diğer tüm durumlarda, milletvekilinin yargılanabilmesi için dokunulmazlığının TBMM tarafından kaldırılması gerekir. Bu süreçte Adalet Bakanlığı’nın gönderdiği fezleke, Karma Komisyon’a iletilir ve ardından Genel Kurul’da oylamaya sunulur. Yani dokunulmazlığın kaldırılması, doğrudan siyasi iradeye bağlıdır.
Milletvekili Dokunulmazlığı Nasıl Kaldırılır?
Milletvekili hakkında hazırlanan fezleke, TBMM Başkanlığı’na sunulur ve Anayasa-Adalet Karma Komisyonu’na sevk edilir. Komisyonda hem hazırlık hem de esas inceleme raporları hazırlanır. Vekile savunma hakkı tanındıktan sonra dosya Genel Kurul gündemine gelir. Genel Kurul’da yapılacak oylama sonucunda dokunulmazlık kaldırılabilir. Her fezleke için ayrı oylama yapılır ve sonuç bağlayıcıdır. Sürecin tamamı Anayasa ve TBMM İçtüzüğü’ne göre işletilir.
Milletvekili Dokunulmazlığı Kaç Oyla Kaldırılır?
Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması için Meclis Genel Kurulu’nda basit salt çoğunluk yeterlidir. Yani, oylamaya katılan milletvekillerinin yarısından bir fazlası “evet” oyu verirse dokunulmazlık kaldırılır. Örneğin, 300 milletvekilinin katıldığı bir oturumda en az 151 oy gerekir. Ancak bu sayı, oturuma katılım durumuna göre değişebilir. Gizli oylama yapılması nedeniyle grup disiplini zayıflayabilir ve siyasi pazarlıklar önem kazanabilir.
Milletvekili Dokunulmazlığı Kalkınca Ne Olur?
Dokunulmazlığın kaldırılması yalnızca yargı sürecinin önünü açar, milletvekilinin Meclis üyeliği sona ermez. Vekil, görevine devam ederken mahkemede savunma yapabilir. Ancak mahkeme süreci ilerleyip ceza kesinleşirse, Anayasa’nın 76. maddesine göre ceza kesinleştiğinde vekillik düşebilir. Bu nedenle dokunulmazlık kaldırmak, sadece yargının önünü açar, siyasi görevle doğrudan bir ilgisi yoktur.
